هر آنچه باید درباره انواع، علائم ، تشخیص و درمان بیماری آسم بدانیم

آشنایی با بیماری‌های تنفسی (ریوی)

بیماری‌های تنفسی شامل گروهی از بیماری‌ها هستند که از طریق درگیر کردن بخش یا بخش‌هایی از دستگاه تنفس سبب اختلال در کارکرد ریه‌ها می‌شوند.

بیماری‌های ریوی به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:
* بیماری‌های انسدادی ریوی
* بیماری‌های محدودکننده
* بیماری‌های عروقی ریوی
* بیماری‌های دیگر نظیر تومور ریه، آبسه ریه و …

بیماری‌های انسدادی ریه به دلیل اختلال در راه‌های هوایی ایجاد می‌شوند. در واقع اسپاسم یا انقباض برونش‌ها سبب اختلال در جریان هوای بازدمی شده و منجر به ایجاد علائم می‌شود.

برخی علائم COPD شبیه آسم هستند ازجمله خس خس سینه، تنگی نفس و سرفه. سرفه‌ی COPD، موکوس (خلط) بیشتری نسبت به سرفه‌ی آسم تولید می‌کند و بیماران مبتلا به COPD شدید ممکن است به اکسیژن‌‌درمانی نیاز داشته باشند. COPD اغلب نتیجه‌ی قرارگیری در معرض دود سیگار (به‌طور مستقیم یا دود دست دوم) است، بااین‌حال آسم شدید به‌مرور زمان ممکن است به COPD تبدیل شود.

داروهایی که برای درمان COPD تجویز می‌شوند عبارتند از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، برونکودیلاتورها (گشادکننده‌های برونش)، ترکیب‌های کورتیکواستروئید/ برونکودیلاتور استنشاقی، آنتاگونیست موسکارینی طولانی‌اثر و استروئیدهای خوراکی. به‌تازگی سندرم جدیدی به نام سندرم هم‌پوشانی آسم/ COPD تعریف شده است که ویژگی‌های هردو بیماری را دارد. کنترل و درمان این سندرم به مطالعه‌ی بیشتری نیاز دارد.

بیماری‌های انسدادی ریه شامل آسم، COPD (شامل آمفیزم برونشیت مزمن، بیماری راه‌های هوایی کوچک) برونشکتازی و سیستیک فیبروزیس می‌شوند که شایع‌ترین آنها آسم و COPD هستند.

بیماری آسم چیست؟

آسم از واژه‌ی یونانی «آسما» به‌معنای «نفس‌نفس زدن» گرفته شده است. آسم عبارت است از اختلال التهابی مزمن مجاری هوایی که بر اثر یک سری عوامل محیطی در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند ایجاد یا تشدید می‌شود.

آسم شرایطی است که در آن مجاری هوایی باریک و متورم شده و مخاط اضافی ایجاد می کند و باعث اختلال در تنفس، سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس می شود. در برخی افراد آسم، یک مشکل جزئی است اما در برخی افراد می تواند به یک مشکل اساسی تبدیل شود و فعالیت های روزمره فرد را مختل می کند و حتی ممکن است منجر به حمله آسم جدی شود. آسم قابل درمان نیست، اما علائم و علل آسم قابل کنترل است. از آنجا که غالباً علائم و شدت آن به مرور زمان تغییر می کند، بهتر است که فرد با پزشک خود همکاری کرده و علائم و نشانه های خود را ردیابی و در صورت نیاز درمان را مدیریت کند.

آسم یک بیماری مزمن رایج است به‌طوری‌که از سال ۲۰۰۸ تقریبا ۸ تا ۱۰ درصد آمریکایی‌ها (حدود ۲۳ میلیون) به آن مبتلا شده‌اند. این بیماری یکی از علل عمده‌ی مرخصی‌های کاری و علت ۱٫۵ میلیون مورد مراجعه به اورژانس و ۵۰۰ هزار مورد بستری در سال است. هر سال بیش از ۳۳۰۰ آمریکایی به‌خاطر این بیماری جان‌شان را ازدست می‌دهند.علاوه بر این به‌نظر می‌رسد میزان شیوع آسم مانند سایر بیماری‌های آلرژیک، ازجمله اگزما (درماتیت آتوپیک)، تب یونجه (رینیت آلرژیک) و آلرژی‌های غذایی درحال افزایش است.

علائم شایع آن سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه هست. علائم آسم متناوب و متغیر است. (یعنی دوره‌های عود و بهبودی علائم دارد)
 

عوامل تحریک‌‌کننده آسم

۱. آلرژن‌های محیطی
* غذاها مثل: حلزون، تخم‌مرغ، آجیل و شکلات
* پولن‌ها مثل: درختان، گل‌ها و هاگ‌ها
* پرها مثل: پر بالش، پشم و کرک
* پوسته‌ حیوانی مانند: سگ، گربه، جوجه و خرگوش
* گرد و غبار مثل: غبار حاصل از فرش، جارو زدن، گردگیری فیلترهای کثیف
* پاک‌کننده‌های خانگی مثل: پولیش‌ها، حلال‌های پاک‌کننده، تینرهای رنگ
* هوا و درجه حرارت مثل: آلودگی هوا، سرما یا گرمای زیاد، تغییرات فصلی، خشکی و رطوبت زیاد
* آلوده‌کننده‌های صنعتی مثل: بخارهای چوب، گرد و غبار یا دود صنعتی فلزات و کتان
* عوامل دیگر مانند: پودرها، عطر‌ها و تنباکو (سیگار، پیپ)

۲. فاکتورهای داخلی
* عفونت‌های ریوی مانند: سرماخوردگی، آنفولانزا و ویروس
* خستگی و ورزش سنگین
* عواطف، اضطراب و استرس

انواع آسم بر اساس شدت علائم

آسم بر اساس شدت علائم و آتوپیک (بیرونی) یا غیر آتوپیک (درونی) بودن عامل آن دسته‌بندی می‌شود.

* آسم متناوب خفیف (mild intermittent): علائم روزانه، کمتر یا برابر دو بار در هفته و علائم شبانه، کمتر یا برابر با دوبار در ماه
* آسم پایدار خفیف (mild persistent): علائم روزانه، بیشتر از دوبار در هفته و کمتر از یک بار در روز و علائم شبانه بیشتر از دو شب در ماه
* آسم پایدار متوسط (moderate persistent): علائم روزانه هر روز و علائم شبانه بیش از یک شب درهفته
* آسم پایدار شدید (severe persistent): علائم مداوم روزانه و علائم شبانه مکرر
* آسم پایدار بسیار شدید (very severe): پاسخ ندادن به حداکثر دوز کورتیکواستروئید استنشاقی
 

انواع آسم: آسم آلرژیک (بیرونی) و غیرآلرژیک (درونی)

پزشک ممکن است با کلماتی مانند درونی یا بیرونی در مورد بیماری آسم شما صحبت کند. درک بهتر از ماهیت بیماری آسم می‌تواند به توضیح تفاوت‌های بین این دو کمک کند. آسم بیرونی یا آلرژیک شایع‌تر است و معمولا در دوران کودکی ایجاد می‌شود. تقریبا ۷۰ تا ۸۰ درصد از کودکان مبتلا به آسم، آلرژی‌های مستند (documented allergies) نیز دارند. در این موارد معمولا سابقه‌ی خانوادگی آلرژی وجود دارد. همچنین در اغلب اوقات سایر بیماری‌های آلرژیک مانند آلرژی‌های بینی یا اگزما نیز دیده می‌شود. آسم آلرژیک معمولا در اوایل بزرگسالی رو به بهبودی می‌رود. بااین‌حال در بسیاری از موارد، این آسم مجددا ظاهر می‌شود.

آسم درونی نمونه‌ای از تمام موارد را در خود دارد، معمولا بعد از ۳۰ سالگی ایجاد می‌شود و عموما به آلرژی مربوط نیست. زنان بیشتر از مردان به این نوع آسم دچار می‌شوند و بسیاری از موارد آن پس از عفونت دستگاه تنفسی ظاهر می‌شود. به‌نظر می‌رسد چاقی نیز یک عامل خطر برای ابتلا به این نوع آسم است. درمان آسم درونی دشوار است، علائم آن اغلب مزمن است و در تمام طول سال وجود دارد.
 

علائم آسم در چه مواقعی تشدید می‌شود؟

* به هنگام ورزش
* مواجهه با دود سیگار
* هوای سرد
* عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفس
* برخورد با مواد حساسیت‌زا مانند: پوست و موی حیوانات خانگی، مایت، قارچ‌ها، گرده‌ها و …
* عوامل محرک مانند آلاینده‌‌های هوا، بوهای تند و شوینده‌ها

علائم آسم با افزایش سن کاهش پیدا می‌کنند؛ این در حالیست که علائم در افرادی که در سنین بزرگسالی به آسم مبتلا می‌شوند شدت بیشتری دارد. علائم آسم در شب و اوایل صبح بدتر می‌شوند.

انسان همواره تا پایان عمر ممکن است دچار آسم شود ولی 70 درصد موارد ابتلا قبل از 40 سالگی بروز می‌کند. هر چه سن ابتلا به آسم پایین‌تر باشد کم خطرتر بوده و بیشترین بروز در سن 3 تا 5 سالگی است.

در بیماری آسم به دلایل نامعلوم سیستم ایمنی فرد واکنش بیشتری نسبت به محرک‌های محیطی نشان می‌دهد و سلول‌هایی مثل ماکروفاژها، نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌های T، ائوزینوفیل‌ها، ماستوسیت‌ها و عواملی دیگر مانند لکوترین‌ها، هیستامین و سیتوکین‌ها سبب التهاب در مجاری هوایی و به دنبال آن افزایش انقباض‌پذیری عضلات صاف اطراف آن می‌شوند.

تنگی مجاری هوایی که بر اثر بیماری آسم ایجاد می‌شود، به صورت خود به خود یا با درمان برگشت‌پذیر است.

چه بیماری‌هایی علائمی مشابه علائم آسم ایجاد می‌کنند؟

بیماری‌های ریوی دیگری نظیر سندروم سرفه مزمن، GERD، نارسایی قلبی، آمبولی ریه، فیبروز ریوی، سرفه ناشی از مصرف ACEI‌ها در بزرگسالان و برونشکتازی، آسپیراسیون جسم خارجی در کودکان، سیستیک فیبروزیس و … می‌توانند علائم آسم را ایجاد کنند؛ به همین دلیل تشخیص آسم مرحله بسیار مهمی برای این بیماری به حساب می‌آید که باید توسط پزشک صورت گیرد.
 

حمله آسم چیست؟

افرادی که دچار بیماری آسم هستند در برخورد با عوامل تحریک‌کننده آسم ممکن است دچار حمله آسم شوند. در واقع به بدتر شدن ناگهانی علائم آسم، حمله آسم می‌گویند. حمله آسم می‌تواند از حالت خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد.
 

علائم حمله آسم چیست؟

* بروز تنگی نفس شدید یا عدم توانایی در نفس کشیدن  و احساس قطع تنفس
* احساس گرفتگی رو به افزایش قفسه سینه
* سرفه‌های طولانی پیوسته و شدید پشت سر هم
* بریده بریده و به سختی صحبت کردن یا عدم توانایی در تکلم
* سیاه شدن و کبودی لب‌ها، رنگ پریدگی یا تعریق شدید

برای برخی از افراد، علائم در شرایط خاص شعله ور می شوند:

* آسم ناشی از ورزش، که ممکن است هنگام سرد و خشک شدن هوا بدتر شود.
* آسم شغلی، ناشی از تحریک کننده های محل کار مانند دودهای شیمیایی، گازها یا گرد و غبار
* آسم ناشی از آلرژی، بر اثر مواد موجود در هوا مانند گرده، اسپورهای قالب، زباله های سوسک یا ذرات پوستی و بزاق خشک شده ریخته شده توسط حیوانات اهلی (حیوان خانگی)

حملات شدید آسم می تواند خطرناک باشد.

در حملات خفیف، علائم اغلب با داروهای استنشاقی معمول برطرف می‌شود. هرچه حمله شدیدتر باشد؛ علائم با داروهای استنشاقی معمول برطرف نمی‌شود؛ یا به خوبی از بین نمی‌رود. حملات شدید آسم، فرد را دچار افزایش ضربان قلب، تعریق شدید و احساس ترس و وحشت‌زدگی می‌کند.

اگر این علائم را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید، یعنی دچار حمله آسم شده‌اید؛ بلافاصله اقدامات لازم را برای بهبود علائم انجام دهید (طبق آموزش‌هایی که در این زمینه توسط پزشک دیده‌اید).

در صورت بهتر نشدن علائم، بلافاصله با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. فراموش نکنید که حمله آسم یک مورد پزشکی اورژانسی است و باید در مورد آن اقدامات فوریتی پزشکی انجام شود. اگر فردی که دچار حمله آسم شده است به سرعت درمان‌های لازم را دریافت نکند؛ در نهایت ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهد و حتی منجر به مرگ او شود.

عوارض آسم‌

عوارض آسم شامل موارد زیر است:

* ویزیت های اورژانس و بستری شدن در بیمارستان
* عوارض جانبی مصرف طولانی مدت برخی داروها
* علائم و نشانه های مختل کننده خواب، کار یا فعالیت های روزمره فرد
* تنگ شدن دائمی لوله های برونشی (ترمیم مجاری هوایی) و اختلال در تمرکز
* درمان مناسب باعث جلوگیری از عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت ناشی از این بیماری می شود.
 

چه موقع برای تشخیص آسم باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علائم زیر را دارید باید به بیماری آسم مشکوک شوید و حتما به پزشک مراجعه کنید.

وجود بیش از یکی از علائم سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه به ویژه اگر:
* مکرر و عودکننده باشد.
* در شب یا اوایل صبح بدتر شود.
* با مصرف داروهایی مانند آسپرین ایجاد یا بدتر شود.
* سابقه آتوپی داشته باشید.
* سابقه خانوادگی آسم یا آتوپی داشته باشید.
 

تشخیص آسم

معاینه بدنی
برای رد سایر شرایط احتمالی مانند عفونت تنفسی یا بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) پزشک معاینه فیزیکی را انجام می دهد و در مورد علائم و سایر مشکلات سلامتی و سابقه قبلی بیماری های فرد سؤالاتی را می پرسد. همچنین ممکن است آزمایش تست عملکرد ریه را برای بررسی وضعیت بیمار توصیه کند.

آزمایش های عملکرد ریه اغلب قبل و بعد از مصرف دارویی به نام برونکودیلاتور انجام می شود. اگر عملکرد ریه بعد از استفاده برونکودیلاتور بهبود پیدا کند، به احتمال زیاد فرد به آسم مبتلا است.

آزمایش های دیگر برای تشخیص آسم وجود دارند، از جمله:

ائوزینوفیل های خلط آور. این آزمایش به دنبال گلبول های خاصی از خون (ائوزینوفیل ها) در مخلوط بزاق و مخاط (خلط) بیمار است که هنگام سرفه ترشح می شود.

آزمایش آلرژی. این آزمایش را می توان با تست پوستی یا آزمایش خون انجام داد. آزمایش های آلرژی می توانند حساسیت به حیوانات خانگی، گرد و غبار، قالب و گرده را تشخیص دهند.

تست های تصویربرداری. اسکن قفسه سینه و توموگرافی کامپیوتری با وضوح بالا (CT) در ریه ها و حفره های بینی (سینوس ها) می تواند هرگونه ناهنجاری یا بیماری ساختاری مانند عفونت شناسایی کند.

چالش متاکولین. متاکولین یک محرک شناخته شده آسم است که هنگام استنشاق، باعث انقباض خفیف در مجاری هوایی بیمار خواهد شد. در صورت مبتلا بودن فرد به متاکولین واکنش نشان می دهد. این آزمایش حتی اگر تست اولیه عملکرد ریه طبیعی باشد، قابل استفاده است.

آزمایش اکسید نیتریک. این آزمایش، اگرچه به طور گسترده در دسترس نیست اما میزان گاز اکسید نیتریک موجود در هوای تنفس فرد اندازه گیری می کند. التهاب مجاری هوایی ناشی از آسم منجر به افزایش سطح طبیعی اکسید نیتریک می شود.

پیشگیری از حمله آسم

* از مواد حساسیت‌زا دوری کنید. هر فردی نسبت به مواد خاصی حساسیت دارد، ماده مورد نظر را پیدا کرده و از آن دوری کنید.

* از هوای آلوده بپرهیزید. مثلاً دود اتومبیل‌ها در شهرهای شلوغ و دود کارخانه‌ها

* پتو و ملحفه‌ها را با آب بسیار داغ بشویید و آنها را در آفتاب خشک کنید.

* عفونت‌های ویروسی بسیار مهم هستند؛ ممکن است تا هفته‌ها بعد از عفونت همچنان از حمله آسم رنج ببرید.

* تا جایی که می‌توانید سعی کنید دچار عفونت تنفسی نشوید.

* بوهای تند و دود ناشی از آشپزی را از خانه خارج کنید.

* شامپوهای عطری استفاده نکنید.

* پرده‌ها و اسباب بازی‌های پشمی را به طور مرتب شستشو دهید.

* از استرس و اضطراب فشارهای روانی و هیجانات عاطفی دوری کنید.

* بهداشت و نظافت خانه و خانه‌های آلوده به طور منظم و کامل توصیه می‌شود؛ چون برخی از گونه‌های سوسک می‌توانند باعث بروز آسم شوند.

* از ورزش در هوای سرد و خشک اجتناب کنید.



* داروهایی که پزشک برای پیشگیری از بروز حملات آسم برای شما تجویز کرده است را به طور منظم مصرف کنید؛ حتی اگر احساس می‌کنید مشکلی ندارید مصرف داروها را قطع نکنید.

* از ملحفه و لباس‌های کاملاً نخی استفاده کنید.

* بهتر است سالانه با مشورت پزشک خود واکسن آنفولانزا را تزریق کنید.

* از مصرف خودسرانه داروهایی که باعث بروز حمله آسم می‌شوند مثل: آسپیرین، بروفن، آتنولول و پروپرانولول خودداری کنید.

* از ترکیبات گیاهی ناشناخته به عنوان دارو استفاده نکنید.

* اگر در روزهای تعطیل حال شما بهتر است ولی با شروع کار بدتر می‌شوید به احتمال خیلی زیاد مشکل شما مربوط به محیط کار و نوع کارتان است؛ زیرا داروها، پلاستیک‌ها، رنگ‌ها، مواد پاک‌کننده فضولات حیوانی و ذرات چوب می‌توانند باعث تشدید بیماری شوند.

داروهای آسم براساس شدت علائم

با توجه به انواع آسم، بر اساس شدت علائم، درمان‌های متفاوتی برای هر کدام از آن صورت می گیرد که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.

آسم متناوب خفیف: در این نوع آسم از آگونیست‌های بتا ۲ کوتاه‌‌اثر، مانند: اسپری سالبوتامول استفاده می‌شود.

آسم پایدار خفیف: در این نوع آسم از آگونیست‌های بتا ۲ کوتاه‌اثر، مثل: اسپری سالبوتامول و کورتیکواستروئید‌های استنشاقی مثل اسپری بکلومتازون استفاده می‌شود.

آسم پایدار متوسط: در این نوع آسم از آگونیست‌های بتا ۲ کوتاه‌اثر، مثل: اسپری سالبوتامول و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی مثل: اسپری بکلومتازون با دوز کم و آگونیست‌های بتا ۲ طولانی‌اثر مانند سالمترول استفاده می‌شود.

آسم پایدار شدید: در این نوع آسم از آگونیست‌های بتا ۲ کوتاه‌اثر مثل اسپری سالبوتامول و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی با دوز زیاد مثل: اسپری بکلومتازون و آگونیست‌های بتا ۲ طولانی‌اثر مانند سالمترول استفاده می‌شود.

آسم پایدار بسیار شدید: در این نوع از آسم فرد به حداکثر دوز کورتیکواستروئید پاسخ نمی‌دهد و آگونیست‌های بتا ۲ کوتاه‌اثر مثل: اسپری سالبوتامول و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی با دوز بالا مثل: اسپری بکلومتازون و آگونیست‌های بتا ۲ طولانی‌اثر مثل: اسپری سالمترول استفاده می‌شود و علاوه بر آن برای بیمار کورتیکواستروئید خوراکی مانند قرص پردنیزون تجویز می‌شود.
 

بهترین انتخاب اسپری تنفسی برای شما چیست؟

اسپری‌های تنفسی به راحتی در دست جای می‌گیرند و قابل حمل هستند و نقش انتقال دارو به ریه‌ها را به عهده دارند. انواع زیادی از این اسپری‌های تنفسی در دسترس هستند که می‌تواند باعث جلوگیری از نشانه‌های بیماری آسم شود. پیدا کردن مناسب‌ترین اسپری و استقاده صحیح از آن به شما کمک می‌کند تا داروی لازم را دریافت کرده و از حملات بیماری آسم جلوگیری کنید.

به طور کلی دو نوع اسپری تنفسی برای بیماران مبتلا به آسم در بازار موجود است: اسپری‌های پیشگیری‌کننده و اسپری‌های تسکین‌دهنده

در ادامه به بررسی این دو نوع اسپری و موارد استفاده آن‌ها می‌پردازیم:
 

اسپری‌های آسم پیشگیری‌کننده

اسپری تنفسی پیشگیری‌کننده از التهاب راه‌های تنفسی جلوگیری می‌کند. این اسپری کمک می‌کند تا دارو در مسیر درست راه تنفسی شما قرار گیرد و در جای درست اثر کند.

اگر طبق تجویز پزشک خود روزانه از اسپری پیشگیری‌کننده استفاده می‌کنید، به روش درستی از آن استفاده کنید تا راه تنفسی شما کمترین حساسیت را به آن نشان دهد. با این روش بهتر می‌توانید در مقابل حملات آسم مقاومت کنید.

استفاده از اسپری پیشگیری‌کننده به شما کمک می‌کند تا از علائم اولیه جلوگیری کنید و دیگر نیازی به اسپری تنفسی تسکین‌دهنده نداشته باشید.

برای اینکه اسپری پیشگیری‌کننده بیشترین تاثیر را بر شما بگذارد باید طبق تحویز پزشک خود روزانه از آن استفاده کنید؛ حتی اگر در طول روز مشکل تنفسی برایتان پیش نیاید. این کار به این علت است که تاثیر محافظتی این نوع اسپری پس از استفاده دوره‌ای طولانی به وجود می‌آید.
 

اسپری‌های تسکین‌دهنده

زمانی که دچار حمله آسم می‌شوید اسپری تسکین‌دهنده آبی می‌تواند دارو را مستقیما به شش شما منتقل کند و به این جهت عضلات اطراف راه‌های تنفسی شما را به سرعت ریلکس می‌کند.



در این صورت راه‌های تنفسی راحت‌تر باز می‌شوند و تنفس دوباره را آسانتر می‌کنند. پس از استفاده از این اسپری در طول چند دقیقه احساس بهتری در تنفس خود دارید.

اسپری آسم تسکین‌دهنده انواع مختلفی دارد که نوع و طریقه مصرف آن را پزشک برای شما مشخص می‌کند.

اسپری‌های تنفسی آسم رنگ‌های گوناگونی نیز دارند؛ هرکدام از این رنگ‌ها معنای خاصی دارند که به شرح آن می‌پردازیم:

اسپری تنفسی آبی
اسپری تنفسی آبی به عنوان اسپری تسکین‌دهنده نیز شناخته می‌شود و برای تاثیر سریع هنگام بروز علائمی نظیر گرفتگی سینه و تنگی نفس به کار می‎رود. هر شخص مبتلا به آسم می‌بایست همیشه یک اسپری تنفسی آبی به همراه داشته باشد. این اسپری برای درمان حملات آسم بسیار موثر است.

اسپری تنفسی قهوه‌ای
اسپری تنفسی قهوه‌ای برای کمک به مدیریت علائم و جلوگیری از حملات بیشتر استفاده می‌شود. بر خلاف اسپری تنفسی آبی این اسپری برای نجات در برابر حملات آسم نیست.

اسپری تنفسی قهوه‌ای حاوی استروئید با دوز پایین است. این نوع اسپری روزی یک یا دو بار مصرف می‌شود تا التهاب راه‌های تنفسی را کاهش دهد و علائم آسم را کنترل کند.

اسپری‌های تنفسی انواع محتلفی دارند و به اختصار آن‌ها را به شما معرفی کردیم. استفاده از آن‌ها و تعیین دقیق نوع آن برای مصرف باید توسط پزشک متخصص معین شود. بیماری آسم درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از این اسپری‌ها می‌توان جلوی حملات آسم را گرفت و درد آن را تسکین داد.

آسم در دوران بارداری

یک سوم از بیماران مبتلا به آسم که باردار هستند در سیر بارداری خود بهبود پیدا می‌کنند؛ وضع یک سوم از بیماران در دوران بارداری بدتر می‌شود و در یک سوم دیگر، شدت بیماری در دوران بارداری تغییری نمی‌کند. کنترل مناسب بیماری در دوران بارداری اهمیت دارد؛ چرا که کنترل نامناسب می‌تواند بر روی تکامل جنین اثرگذار باشد.

در دوران حاملگی ممکن است بیمار از ترس تاثیر بر روی جنین داروهای ضد آسم را استفاده نکند. داروهایی که سال‌ها برای درمان آسم مورد استفاده قرار گرفته‌اند، بی‌خطر هستند و اثر تراتوژن (هرگونه عامل محیطی که در دوره پیش از تولد جنین، به ‌آن آسیب برساند) ندارند.
 

داروهای بی‌خطر برای درمان آسم در دوران بارداری

* آگونیست‌های کوتاه اثر بتا ۲
* کورتیکواستروئیدهای استنشاقی
* تئوفیلین

در ارتباط با بی‌خطر بودن داروهای جدید مانند آگونیست‌های طولانی‌اثر بتا ۲، داروهای ضد لوکوترین و داروهای ضد ایمنوگلوبولین اطلاعات کمتری در دسترس است. در صورت نیاز به کورتیکواستروئید خوراکی بهتر است به جای پردنیزولون از پردنیزون استفاده شود؛ چرا که این دارو توسط کبد جنین به پردنیزولون فعال تبدیل نمی‌شود و در نتیجه جنین از اثرات سمی کورتیکواستروئیدها مصون می‌ماند. در هنگام استفاده از داروهای ضد آسم، شیردهی کنترااندیکه یا ممنوع نیست.
 

آسم ورزشی چیست؟

ورزش از جمله محرک‌های شایع آسم به ویژه در کودکان است.  ورزش سبب هایپرونتیلاسیون (تنفس سریع و زیاد) می‌شود؛ در نتیجه تنفس سریع و زیاد، غلظت مایع پوشاننده مجاری هوایی افزایش می‌یابد و این خود سبب انقباض مجاری هوایی می‌شود.

آسم ناشی از ورزش بعد از ورزش آغاز می‌شود و طی مدت ۳۰ دقیقه خاتمه می‌یابد. آسم ورزشی در آب‌ و‌ هوای سرد و خشک تشدید می‌شود؛ بنابراین در ورزش‌هایی مانند دوندگی در هوای سرد، اسکی و هاکی روی یخ آسم ورزشی شایع‌تر است.

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از ۳۰۰ میلیون نفر از مردم دنیا مبتلا به بیماری آسم هستند. پیش‌بینی می‌شود که طی ده سال آینده تعداد بیماران مبتلا به آسم به بیش از ۴۰۰ میلیون نفر برسد.
 

پیشگیری از آسم ورزشی

می‌توان با تجویز آگونیست‌های بتا ۲ و داروهای ضد لوکوترین پیش از ورزش، از ایجاد آسم ورزشی جلوگیری کرد. بهترین روش پیشگیری از آسم ناشی از ورزش، استفاده از گلوکوکورتیکوئیدهای استنشاقی است.
 

اثرات آسم بر زندگی

در حال حاضر آسم تاثیر زیادی بر کاهش کیفیت زندگی بیماران دارد و از نظر دارو، درمان و بستری در بیمارستان هزینه‌های سنگین بر خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند. در صورتی که کنترل عوامل خطرزای محیطی و عوامل اجتماعی موثر بر آسم و آموزش و راهنمایی بیماران و خانواده‌های آنها تا حدود زیادی از پیشرفت بیماری، اختلال کارکرد ریه و بروز حمله آسم پیشگیری می‌کند.

 

۱۳ روش خانگی و درمان مکمل برای بهبود آسم

کسانی که مبتلا به آسم شدید هستند، بیشتر از سایر افراد می‌توانند برای پیشگیری از حمله‌های آسم، از روش‌های خانگی استفاده کنند.

برخی از داروهای طبیعی ممکن است باعث کاهش علائم آسم در بیماران و کاهش میزان مصرف داروهای شیمیایی شوند. بیماران مبتلا به آسم باید دقت کنند که این داروها وقتی می‌توانند موثر واقع شوند که در کنار داروهای آسم که توسط پزشک تجویز شده، استفاده شوند.

۱. تغییر عادت‌های غذایی در درمان آسم
اگرچه هیچ رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به آسم شدید وجود ندارد؛ چند اقدام کوچک، ممکن است به کاهش علائم شما کمک کند.

اگر پس از خوردن غذایی خاص، علائم آسم در شما پیدا شد؛ سعی کنید از خوردن آن اجتناب کنید. ممکن است شما به آن ماده غذایی حساسیت داشته باشید که سبب بدتر شدن علائم شما شده است. برای تایید این موضوع در مورد آن با پزشک خود صحبت کنید.

اغلب اضافه وزن می‌تواند آسم شدید را بدتر کند. مهم است شما یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید که حاوی مقدار زیادی میوه و سبزیجات باشد. این مواد منابع خوبی از آنتی اکسیدان‌ها مانند بتا کاروتن و ویتامین C و E هستند که ممکن است باعث کاهش التهاب در اطراف راه‌های هوایی شوند.

۲. تکنیک تنفس Buteyko
تکنیک تنفس بوتیکو؛ سیستم تمرینی تنفس است که به شما کمک می‌کند تا از طریق تنفس آرام و ملایم علائم آسم را کاهش دهید. این تکنیک به تنفس از بینی به جای دهان تمرکز می‌کند. تنفس دهان می‌تواند مسیرهای هوایی شما را خشک و حساس‌تر کند.

برخی از افراد ممکن است با این تکنیک دچار عفونت تنفسی کمتری شوند. کسانی که به BBT عمل کرده‌اند، بر این باورند که این تکنیک به افزایش سطح دی‌اکسید‌ کربن کمک می‌کند. با این حال، شواهد قطعی برای حمایت از این نظریه وجود ندارد.

۳. ایجاد الگوهای تنفس با روش Papworth
روش Papworth شامل توالی تنفس و ریلکسیشن است که از دهه ۱۹۶۰ برای کمک به افراد مبتلا به آسم استفاده شده است. مبنای این روش استفاده از بینی و دیافراگم برای ایجاد الگوهای تنفس است. شما می‌توانید این الگوهای تنفسی را در فعالیت‌های مختلفی که ممکن است باعث آسم شما شود، اعمال کنید.

۴. نقش مصرف سیر در برابر حملات آسم
طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳، سیر دارای مزایای سلامتی متعددی است که از جمله آنها می‌توان به خواص ضد التهابی آن اشاره کرد. از آنجا که آسم یک بیماری التهابی است، ممکن است سیر بتواند علائم شما را تسکین دهد. با این حال، شواهد قطعی وجود ندارد که سیر بتواند نقش پیشگیری‌کننده در برابر حملات آسم داشته باشد.

۵. بهبود علائم آسم با زنجبیل
زنجبیل یکی دیگر از گیاهان دارای خواص ضد التهابی است و ممکن است به آسم شدید کمک کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که مکمل‌های خوراکی زنجبیل، سبب بهبود علائم آسم می‌شوند. اما اینکه زنجبیل منجر به بهبود عملکرد کلی ریه می‌شود را تایید نمی‌کند.

۶. کاهش علائم آسم با عسل
عسل در درمان سرماخوردگی برای کمک به کاهش احساس درد گلو و کاهش سرفه استفاده می‌شود. شما می‌توانید عسل را با یک نوشیدنی گرم، مثل چای گیاهی ترکیب کنید تا از علائم خود بکاهید.

با این حال، شواهد علمی اندکی وجود دارد که نشان دهد عسل باید به عنوان درمان جایگزین آسم استفاده شود.

۷. بهبود عملکرد ریه با روغن‌های امگا ۳
روغن‌های امگا ۳ که در ماهی و تخم کتان یافت می‌شود، فواید زیادی برای سلامتی دارند. روغن‌های امگا ۳ را می‌توان برای کاهش التهاب راه هوایی و بهبود عملکرد ریه در افراد مبتلا به آسم استفاده کرد.

با این حال، دوزهای بالای استروئیدهای خوراکی (داروهای کورتونی خوراکی) می‌توانند اثرات مفید روغن‌های امگا ۳ را از بین ببرند. بهتر است قبل از مصرف امگا ۳، با پزشک خود مشورت کنید.

۸. نقش کافئین در بهبود عملکرد راه‌های هوایی
کافئین یک برونکودیلاتور (گشادکننده راه‌های هوایی) است و می‌تواند خستگی عضلات تنفسی را کاهش دهد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ نشان داد که کافئین برای افراد مبتلا به آسم مفید است و تا ۴ ساعت پس از مصرف قادر به بهبود عملکرد راه‌های هوایی است.

۹. کاهش تعداد حملات آسم با یوگا
یوگا، شامل تمرینات کششی و تنفسی برای کمک به افزایش انعطاف‌پذیری و افزایش تناسب اندام شما است. در بسیاری از افراد، تمرین یوگا می‌تواند استرس را کاهش دهد و از این طریق باعث کاهش حمله آسم شود. استرس یک عامل محرک برای شروع حمله آسم است.

تکنیک‌های تنفس در یوگا ممکن است به کاهش تعداد حملات آسم کمک کند. با این حال، در حال حاضر هیچ شاهد قطعی برای اثبات این موضوع وجود ندارد.

۱۰. هیپنوتراپی در درمان آسم
در هیپنوتراپی، هیپنوتیزم برای ایجاد آرامش بیشتر و باز کردن روش‌های جدید برای فکر کردن، احساس کردن و رفتار کردن استفاده می‌شود. هیپنوتراپی ممکن است به کاهش خستگی عضلات کمک کند. همچنین ممکن است به افرادی که مبتلا به آسم هستند، کمک کند تا علائمی مانند احساس تنگی قفسه سینه کاهش یابد.

۱۱. تاثیر Mindfulness (ذهنیت) بر درمان آسم
ذهنیت نوعی مدیتیشن است که بر روی آنچه ذهن و بدن در لحظه احساس می‌کند، تمرکز دارد. می‌توان تقریبا آن را در هر نقطه تمرین کرد. تمام چیزی که به آن نیاز دارید یک مکان آرام برای نشستن است، چشمان خود را بسته و توجه خود را بر افکار و احساسات در بدن خود متمرکز کنید.
با توجه به مزیت تسکین‌دهنده استرس؛ ذهنیت می‌تواند به تکمیل داروهای تجویزی و کاهش علائم آسم مرتبط با استرس کمک کند.

۱۲. کاهش درد قفسه سینه با طب سوزنی
طب سوزنی یک نوع از طب چینی باستان است که شامل قرار دادن سوزن‌های کوچک در نقاط خاص بدن است. مزایای طولانی‌مدت طب سوزنی برای بهبود اثبات نشده است. اما برخی افراد مبتلا به آسم تجربه کرده‌اند که طب سوزنی به بهبود جریان هوا کمک می‌کند و علائمی مانند درد قفسه سینه را بهبود می‌بخشد.

۱۳. نقش Speleotherapy (اتاق نمکی) بر عملکرد ریه
Speleotherapy شامل ایجاد اتاق نمکی و استنشاق هوا در این فضای نمکی است. در حال حاضر شواهد علمی برای اثبات این نکته وجود ندارد که Speleotherapy یک روش موثر درمان در برابر آسم است، اما یک مطالعه نشان داده است که تأثیر مثبتی بر عملکرد کوتاه‌مدت ریه دارد.

در آخر ذکر این نکته مهم است که برخی از این داروهای طبیعی می‌توانند به کاهش علائم آسم کمک کنند. اما هنوز هم برای درمان آسم باید به پزشک مراجعه کنید و داروهای تجویزی را به طور کامل مصرف کنید. علاوه بر این، شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند انجام بسیاری از این روش‌های طبیعی برای آسم نتیجه‌ای در بر ندارند.

پیش از انجام و امتحان هر کار و مواد جدیدی، با پزشک خود مشورت کنید. اگر عوارض جانبی جدیدی در خود مشاهده کردید، از مصرف یا استفاده از آن خودداری کنید.
 

ورزش‌های مفید برای بیماران آسم

شنا، پیاده‌روی آرام، تنیس، ژیمناستیک و دوچرخه‌سواری از جمله ورزش‌های مفید در افراد مبتلا به آسم است؛ زیرا باعث تقویت عضلات و افزایش قدرت تنفس می‌شوند. البته با توجه به اینکه شدت آسم در افراد مختلف متفاوت است و قدرت بدنی افراد با یکدیگر فرق دارد؛ لازم است، بیماران مبتلا به آسم قبل از انجام هر گونه ورزش با پزشک خود در این مورد مشورت کنند.
 

وقتی فردی دچار حمله‌ی آسم شد، باید چه کار کند

بیمارانی که علائم آسم حاد را تجربه می‌کنند، ابتدا باید از اسپری تنفسی‌شان (آلبوترول) استفاده کنند. اگر علائم آسم بدتر و فرد مجبور شود از آلبوترول بیشتری مصرف کند، باید به پزشک مراجعه کند. ممکن است لازم باشد یک دوره استروئید خوراکی برای او تجویز شود یا در درمان نگهدارنده‌ی آسم تغییراتی ایجاد شود. اگر علائم به‌سرعت درحال پیشرفت هستند، فرد باید به اورژانس مراجعه کند.
 

برنامه‌ی عملیاتی آسم چیست

آموزش بیمار، یک جزء مهم در مدیریت موفق آسم است. برنامه‌‌ی عملیاتی آسم راهنمایی‌های خاصی را برای مدیریت روزانه‌ی آسم و تنظیم داروها در پاسخ به افزایش علائم و کاهش عملکرد ریه (که معمولا توسط پیک فلومتر اندازه‌گیری می‌شود) ارائه می‌دهد.
 

سرانجام بیماری آسم

به‌طورکلی سرانجام بیماری آسم مطلوب است. کودکان بیشتر از بزرگسالان به بهبودی کامل دست می‌یابند. اگرچه بزرگسالان مبتلا به آسم در مقایسه با افرادی که بیماری‌شان در سنین پایین‌تر کنترل‌شده است، به میزان بیشتری دچار کاهش عملکرد ریه می‌شوند اما این کاهش معمولا به‌اندازه‌ی بیماری‌های دیگری مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا آمفیزم شدید نیست. اگر آسم با بیماری‌ها و اختلالات دیگری همراه نباشد، باعث کاهش طول عمر فرد نمی‌شود. مواردی که این بیماری خطرساز تلقی می‌شود عبارتند از:

* سابقه‌ی بستری‌شدن در بیمارستان به‌خصوص در بخش ICU یا سابقه‌ی لوله‌گذاری؛
* وابستگی مکرر به استروئیدهای سیستمیک؛
* وجود هم‌زمان دو یا چند مشکل پزشکی مهم.

باریک شدن راه هوایی در بیماری آسم ممکن است به مرور زمان تثبیت شود (دیگر به حالت قبل برنگردد) و درنتیجه آسم به COPD یا آمفیزم تبدیل شود. عارضه‌ی مهم دیگر آسم به عوارض جانبی ناشی از استفاده از استروئیدهای خوراکی مربوط می‌شود؛ این عوارض عبارتند از کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان)، افزایش وزن و عدم تحمل گلوکز.
 

آیا پیشگیری از آسم امکان‌پذیر است؟

با افزایش شیوع آسم، مطالعات متعددی به بررسی عوامل خطر و راه‌های پیشگیری از آسم پرداخته‌اند. در این مطالعات مشخص شده است افرادی که در مزارع زندگی می‌کنند، در مقابل خس‌خس سینه، آسم و حتی آلرژی‌های محیطی مصون هستند. به‌نظر می‌رسد آلودگی هوا در افزایش شیوع آسم و همچنین تشدید علائم آن نقش مهمی داشته باشد.

تغییرات اقلیمی نیز به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر در افزایش شیوع آسم مطالعه و بررسی شده‌اند. سیگارکشیدن مادر در دوره‌ی بارداری از عوامل اصلی ابتلا به آسم به‌شمار می‌آید. دود تنباکو نیز یکی دیگر از عوامل مهم ایجاد و پیشرفت آسم است. ثابت شده است که درمان آلرژی‌های محیطی با ایمونوتراپی آلرژن یا تزریقات آلرژی، خطر ابتلای کودک به آسم را کاهش می‌دهد. ابتلا به آسم فرایند پیچیده‌ای است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی بسیاری قرار می‌گیرد و هم‌اکنون هیچ راه قطعی‌ای برای کاهش خطر ابتلای افراد به آسم وجود ندارد.
 

سخن آخر

پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که 80 درصد مرگ‌ومیر ناشی از آسم با تشخیص و درمان به موقع و درست بیماری و آموزش مناسب به بیمار و خانواده او قابل پیشگیری است.

پژوهش‌هایی که طی 1-2 دهه گذشته در مرکز تحقیقات ایمونولوژی آسم و آلرژی انجام گرفت مشخص شد که فقدان آموزش والدین در صدر عوامل بستری شدن کودکان دچار آسم شدید و حاد در بیمارستان مرکز طبی کودکان بوده است.

در مطالعه‌ای که در مرکز تحقیقات ایمونولوژی آسم و آلرژی انجام گرفته است 4/35 درصد از کودکان و نوجوانان مورد مطالعه در کلان شهر تهران علائم و نشانه‌های آسم را از خود بروز می‌دهند که بسیار هشدار‌دهنده است. ترافیک سنگین خودرو و آلودگی هوا می‌تواند یکی از علت‌های مهم آن باشد.

بیش از 300 میلیون نفر در سراسر دنیا به بیماری آسم مبتلا هستند که جمعیت زیادی از آنها را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهد و شیوع این بیماری در جهان رو به افزایش است.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت پزشکت
سایت چطور